Euskadiko Turismoaren Kode Etikoko Printzipioak

[entendimiento_eu]

• Gizateriaren balore etikoak ulertu eta sustatu sinesmen erlijioso, filosofiko eta moral desberdinak onartuz eta errespetatuz, horixe da turismo arduratsu baten funtsa eta eta ondorioa. Turismoaren garapeneko eragileek eta turistek aintzat hartuko dituzte herri guztien tradizio eta praktika sozial eta kulturalak, gutxiengo nazionalak eta tokian tokiko herritarrak, eta beren aberastasuna aitortuko dute.
• Turismo-jarduerak antolatzean errespetuz zainduko dira eskualde eta herrialde hartzaileen berezitasunak eta tradizioak, eta baita ere lege eta ohiturak.
• Hala erkidego hartzaileek nola tokiko agente profesionalek ikasi egin beharko dute turista bisitariak ezagutu eta errespetatzen, eta haien bizimodu, gustu nahiz igurikimenen berri jakiten. Berariazko hezkuntza eta prestakuntza emango zaie profesionalei harrera abegikorra egin diezaieten turistei.
• Turismo, Merkataritza eta Kontsumo Sailaren misioa da turisten, bisitarien eta euren ondasunen babesa bermatzea. Horretarako, arreta handiz zainduko du atzerriko turisten segurtasuna, bereziki kalteberak direlako. Hala, haien premien araberako informazio-, prebentzio-, babes-, aseguru- eta laguntzabitartekoak bideratuko ditu.
• Estatu bakoitzeko legeriarekin bat etorriz, irmoki gaitzetsi eta zigortu behar dira turistei edo turismo-sektoreko langileei zuzendutako atentatu, eraso, bahiketa edo mehatxuak, eta instalazio turistikoen edo ondare kultural eta naturaleko elementuen asmo txarreko suntsiketak.
• Bidaiatzerakoan turista eta bisitariek ez dute egingo bisitatzen duten herrialdeko legeen kontrako ekintzarik, ez eta bertako biztanleentzat harrigarri edo mingarri izan daitekeenik edo ingurunea kaltetu dezakeenik. Ez dute trafikatuko drogekin, armekin, antzinako objektuekin, espezie babestuekin eta substantzia arriskutsuekin edo Estatuko araudiek debekatutakoekin.
• Inora abiatu aurretik, turista eta bisitariek bisitatuko duten herrialdeko ezaugarriez informatu behar dute. Era berean, jakin behar dute osasun eta segurtasun arloko zein arriskuri aurre egin behar dieten beren eguneroko ingurunetik irtetzen diren bakoitzean, eta ahalegina.

[igualdad_eu]

• Turismoa, betidanik lotu izan dena atseden hartzearekin, dibertsioarekin, kirolarekin, kulturarekin eta naturarekin, garapen indibidual eta kolektiborako tresna pribilejiatu bat bezala ikusi eta praktikatu behar da. Behar den espiritu irekiarekin egiten bada, turismoa funtsezko elementu bat bihurtzen da nork bere burua hezteko, elkarrenganako tolerantzia lantzeko eta herri eta kulturen arteko desberdintasun legitimoak eta aniztasuna ikasteko.
• Jarduera turistikoek gizon eta emakumeen berdintasuna errespetatuko dute. Era berean, giza eskubideak sustatuko dituzte eta, batez ere, biztanleria-talde kalteberenen eskubide espezifikoak, hau da, haurrenak, pertsona nagusienak eta behar bereziak dutuzten pertsonak, gutxiengo etnikoenak eta tokian tokiko herrienak.
• Gizakien edozein motatako esplotazioak -bereziki sexualak eta, batik bat, haurrei eragiten dietenak- turismoaren oinarrizko helburuak urratzen ditu eta bere funtsa ukatzen du. Ondorioz, eta nazioarteko zuzenbidearen arabera, tinko eta irmo borrokatu behar da esplotazio horren aurka, interesatutako Estatu guztien lankidetzarekin, eta gogor zigortu behar da bisitatzen diren Estatuetako legerietan eta ekintza horien egileen jatorrizko herrialdeetan, baita ekintzok atzerrian egin badituzte ere.
• Erlijio, osasun eta hezkuntza arrazoiengatik edo kultur nahiz hizkuntza trukeengatik eginiko bidaiak turismoa egiteko modu biziki interesgarriak dira eta, horregatik, sustatu egin behar dira.
• Ahalegina egingo da ikasketa-programetan txertatzeko truke turistikoen balioa, haien abantaila ekonomiko, sozial eta kulturalak, eta baita ere arriskuak.

[sostenibilidad_eu]

• Turismoaren garapeneko eragile guztiek zaindu behar dituzte ingurumena eta baliabide naturalak, helburutzat hartuz etengabeko hazkunde ekonomiko garbi eta jasangarria sustatzea; hazkunde bat, berdin aseko dituena egungo belaunaldien nahiz etorkizunekoen premia eta asmoak.
• Turismo, Merkataritza eta Kontsumo Sailak eta gainerako turismo-eragileek beraizik babestu eta sustatuko dituzte baliabide natural urri eta baliotsuak –batik bat ura eta energiaaurreztera eta ahalik eta hondakin gutxien sortzera bideratutako garapen turistikoko modalitate guztiak.
• Ahal den neurrian, turista eta bidaiarien mugimenduak banatu egingo dira denboran eta espazioan, horretarako baliatuz ordaindutako oporraldiak eta eskolako oporrak. Orobat ahalegina egingo da frekuentazioa hobeto orekatzeko, turismojarduerak ingurumenean duen presioa txikiagoa izan dadin eta, aldiz, turismo-sektorean eta tokiko ekonomian dituen ondorio onuragarriak handiagoak izan daitezen.
• Azpiegiturak sortzean eta turismo-jarduerak programatzean, beraizik bermatuko dira ekosistemek eta aniztasun biologikoak osatzen duten ondare naturala eta arriskuan dauden fauna eta flora espezie basatiak. Turismoaren garapeneko eragileek eta, batik bat, sektoreko profesionalek onartu behar dute mugak jarriko zaizkiela beren jarduerei, baldin eta bereziki kalteberak diren espazioetan garatzen badira, hau da: Goi mendiko eskualdeak, kostaldeak, hezeguneak, parke naturalak edo erreserba babestuak.
• Naturako turismoa eta ekoturismoa turismo modu bereziki aberasgarri eta balio anitzekoak bezala ezagutzen dira, betiere natura-ondarea eta tokiko biztanleria errespetatzen badute, eta leku turistikoen okupazio ahalmenera egokitzen badira.

[tradicion_eu]

• Turismoko eragileek tokiko produktu eta zerbitzuak sustatuko dituzte, horrela ingurunearen kontserbazioan eta garapen jasangarrian laguntzeko eta kalitatezko enplegua sortzeko. EUSKADIko baliabide turistikoak ongi ezagutzen dituzten bertako gidariak kontratatuko dituzte.
• Bertako biztanle eta komunitateak turismo-jarduerei lotuko zaizkie eta partaidetza ekitatiboa izango dute jarduera horiek sortzen dituzten irabazi ekonomiko, sozial zein kulturaletan, bereziki turismotik zuzenean nahiz zeharka sor daitezkeen enpleguetan.
• Turismo arloko politikak halako gisaz antolatuko dira, non lagungarriak izango baitira bisitatutako eskualdeetako herritarren bizi-maila hobetzeko eta dituzten premiei erantzuteko. Turismoarekin lotutako egitura urbanistiko-arkitektonikoak, eta turismo-sasoiak eta ostatu-lekuak ustiatzeko moduak ahalik eta ondoen integratuko dira toki bakoitzeko sare sozioekonomikoan. Lehia-berdintasunean, lehentasuna emango zaio tokian tokiko langileen kontratazioari.
• Arreta berezia eskainiko zaie itsasertz arazo espezifikoei, bai eta landa eremuetako eta mendietako gune ahulei, sarritan turismoa garapenerako aukera urrietako bat izaten delako jarduera tradizional ekonomikoen gainbeherari aurre egiteko.
• Ingurumenean eta ingurune naturaletan garatu nahi diren proiektuen inpaktu-azterketak egingo dira, kasuan kasuko araudiekin bat etorriz. Era berean, gardentasun eta objektibotasun osoz informatuko da etorkizuneko programez eta aurreikusi daitezkeen ondorioez, eta programa horiei buruzko edukiaren elkarrizketa ahalbidetuko da herri interesatuekin.

[patrimonio_eu]

• Turismo-baliabideak gizateriaren ondare komunaren parte dira. Turismo-baliabide bat lurralde zehatz batean badago, lurralde horrek eskubide eta betebehar bereziak dauzka baliabide horrekiko.
• Turismo arloko politikak eta jarduerak garatzean errespetuz zainduko dira babestu eta etorkizuneko belaunaldiei transmititu beharreko ondare artistikoa, arkeologikoa eta kulturala. Arreta berezia eskainiko zaie monumentuak, santutegiak, museoak, eta interes historiko eta arkeologikoko tokiak babestu eta birgaitzeko lanei, eta toki horiek guztiek zabalik egon behar dute turistek ikus ditzaten. Ahalegina egingo da sarbidea errazteko jabetza pribatuko ondasun eta monumentu kulturaletara, betiere jabeen eskubideak errespetatuz, eta baita ere eraikin erlijiosoetara, kultuaren premiei kalterik eragin gabe.
• Interes kulturaleko toki eta monumentuen bisitetatik eskuratutako dirua edo, zati bat gutxienez, ondare horren mantenimendu, babes, hobekuntza eta aberaste lanetara bideratuko da.
• Turismo-jarduerak halako gisaz antolatuko dira, non lagungarriak izango baitira kultur eta artisautzaren produkzio tradizionalaren eta baita ere floklorearen biziraupena eta loraldia bultzatzeko, helburua baita turismoak ez ditzala estandarizatu eta pobretu.

[excelencia_eu]

• Eusko Jaurlaritzako Turismo, Merkataritza eta Kontsumo Sailak hainbat tresna emango dizkie Euskadiko turismoko eragileei sektore lehiakor eta bikaina lortzeko, besteak beste, hauek: kalitatea, jasangarritasuna, berrikuntza eta irisgarritasuna hobetzeko plan, programa eta proiektuak.
• Euskal Turismoaren Plan Estrategikoa 2030 dokumentuak dio euskal turismoaren etorkizuneko “IKUSPEGIA” dela modu jasangarrian haztea, jomuga bikain eta espezializatu gisa sendotzeko eta Europan erreferente izateko. Gainera, 4. ardatzak (“Turismo iraunkorreko praktikak bultzatzea“) aipatzen du Euskadik ahalegina egin behar duela gizarte- eta ingurumenerantzukizunaren arloan, horrela bermatzeko turismoaren hazkundea bateragarri izango dela bertako biztanleen bizikalitatearen babesarekin eta aberastasuna sortzen jarraitzeko gaitasunarekin. Era berean, Plan horren 5. ardatzak adierazi bezala, “Prestakuntzako eta lehiakortasuneko baldintzak hobetu” behar dira. Euskadiko turismo-industria oparoa izango bada, baldintza onak sortu behar dira enpresentzat eta gizakapital aproposa lortu behar da, eta baita ere azpiegitura ezin hobeak, eskaerari egokitutako baldintzak eta erraztasunak administrazioaren aldetik.

[derecho_eu]

• Ulertu behar da turismorako eskubidea beste hainbat eskubideren ondorio zuzena dela: atseden hartzeko eta aisialdirako eskubidearena eta, batik bat, lanaldiari arrazoizko mugak jartzeko eta aldizkako oporraldi ordainduak izateko eskubidearena, zeina bermatuta baitago Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsaleko 24. artikuluan eta Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Nazioarteko Ituneko 7.d artikuluan.
• Familien, gazteen eta ikasleen, pertsona nagusien eta behar bereziak dituzten pertsonen turismoa sustatu eta ahalbidetuko da.
• Merkatari eta artisauen bizibidea errespetatuko da, bidezko prezioa ordainduz eskaintzen dituzten produktu eta zerbitzuengatik.

[trato_eu]

• Arreta bereziz bermatuko dira turismo-sektoreko eta harekin lotutako jardueretako soldatapeko langileen eta autonomoen oinarrizko eskubideak, kontuan hartuz jardueraren urtarotasunarekin zerikusia duten muga espezifikoak, sektorearen dimentsio globala eta lanaren izaerak inposatu ohi duen malgutasuna.
• Turismo-sektoreko eta harekin lotutako jardueretako soldatapeko langileek eta autonomoek eskubidea eta betebeharra dute hastapenetako eta etengabeko prestakuntza egokia eskuratzeko. Behar adinako babes soziala bermatuko zaie eta, ahal den neurrian, enpleguaren prekarietatea mugatuko da, hitzarmen kolektiboetan jasotako agindu eta baldintza guztiak bultzatuz eta sustatuz.
• Baldin eta pertsona fisiko edo juridiko batek frogatzen badu badauzkala beharrezko baldintza eta kalifikazioak, eskubidea izango du turismoaren arloko jarduera profesional bat garatzeko, indarreko Estatuko legeriari jarraiki. Enpresari eta inbertitzaileak-batik bat enpresa txiki eta ertainetakoak- libreki sartu ahal izango dira turismo-sektorera, legeak edo administrazioak ezarritako mugak errespetatuta.
• Beste herrialde batzuetako zuzendaritza-kargu eta langileei -soldatapekoak izan ala ez- eskaintzen zaizkien esperientziatrukeak baliagarriak dira mundu mailako turismo-sektorea zabaltzeko. Horregatik, eta ahal den neurrian, esperientziatruke horiek sustatuko dira, betiere aplikatzekoak diren Estatu mailako legeria eta nazioarteko hitzarmenak betez.
• Turismo-sektoreko enpresa multinazionalek -funtsezko faktoreak garapen arloan elkartasuna sustatzeko eta nazioarteko trukeetan dinamismoa txertatzeko- ez dute abusatuko izan dezaketen nagusitasun egoeraz. Ez dira bihurtuko komunitate hartzaileetan artifizialki inposatu daitezkeen kultur eta gizarte ereduen transmisore. Osoki aitortu behar zaien inbertitzeko eta merkataritza operazioak egiteko askatasunaren truke, konpromisoa hartu behar dute tokiko garapenarekin, eta segurtatu ez dutela murrizten kokatuta dauden herrialdeetako ekonomiei egiten dieten ekarpena irabaziak sobera aberriratuz edo inportazioak sustatuz. Herrialde igorle eta hartzaileen arteko lankidetzak eta harreman orekatuak lagungarri dira turismoaren garapen jasangarria lortzeko eta turismoaren hazkundearen irabaziak modu ekitatiboan banatzeko.